کیفیت هنرسازه های بلاغی در شعر علی معلم دامغانی

نویسندگان

نعمت الله ایران زاده

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی رضا بیات

دانش آموختة دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه علامه طباطبایی

پژوهشگر مؤسسة ادب پژوهی شیعی

چکیده

آنچه موضوع این تحقیق است، بررسی و تبیین کیفیت (و نه کمیت) به کارگیری شگردهای بدیعی و بیانی و عروض و قافیه و نقد آنها در شعر علی معلم است. او شاعری است که می کوشد در عرصه­های گوناگون، شعرش را از سروده­های دیگر شاعران متمایز کند؛ در مباحث بلاغی نوآوری­هایی دارد که  گاه با توفیق همراه بوده و گاه این نوجویی­ها شعر را تا مرز غیر قابل فهم بودن پیش برده است. برجسته­ترین شگردهای بلاغی معلم عبارت اند از: استفاده موفق از اوزان بلند در مثنوی و تأمین موسیقی شعر با کمک اعنات در قافیه و بهره­گیری از بدیع لفظی، یافتن وجه شبه­های نو و تأثیرگذار و نیز استفاده از شیوه­ای خاص در تلمیحات و اشارات. در هنرسازه­های وابسته به معنا ( بدیع معنوی و بیان)، بینامتنیت مهم­ترین وجه تمایز شعر معلم از دیگران است. علاوه بر تلمیحات دور و ناآشنا، تلمیح به امر موهوم و تضمین هیچ (استناد به مدرک موهوم) و نیز تغییر داستان­های مشهور و برخورد خلاق با تاریخ، از نوآوری­های مهم معلم در عرصه بینامتنیت محسوب می­شود. به اعتقاد شارحان شعر معلم، هنر شاعری او در مثنوی­ها و قصایدش جلوه­گر شده است؛ به همین سبب در جستار حاضر همین دو قالب مورد بررسی قرار گرفته­اند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی تلمیح در اشعار سید علی موسوی گرمارودی و محمد‌علی معلم دامغانی

موسوی گرماوردی و معلم دامغانی تلمیخات را با انگیزه‌هایی چون روایت داستان‌های دینی و تاریخی، سیاسی و یا بیان افکار و عقاید خود به کار گرفته‌اند و بر آن بوده‌اند تا شعر را به عنوان منبع آگاهی برای مردم زمانه ارایه دهند. یافته­های این تحقیق که به شیوۀ کتابخانه­ای و اسنادی و به روش تحقیق توصیفی انجام یافته ­است، بیان‌گر آن است که درصد استفاده موسوی گرمارودی در اشعارش از تلمیحات بیشتر بوده است؛ موسو...

متن کامل

بررسی تلمیح در اشعار سید علی موسوی گرمارودی و محمد علی معلم دامغانی

موسوی گرماوردی و معلم دامغانی تلمیخات را با انگیزه هایی چون روایت داستان های دینی و تاریخی، سیاسی و یا بیان افکار و عقاید خود به کار گرفته اند و بر آن بوده اند تا شعر را به عنوان منبع آگاهی برای مردم زمانه ارایه دهند. یافته­های این تحقیق که به شیوۀ کتابخانه­ای و اسنادی و به روش تحقیق توصیفی انجام یافته ­است، بیان گر آن است که درصد استفاده موسوی گرمارودی در اشعارش از تلمیحات بیشتر بوده است؛ موسو...

متن کامل

مقایسه تطبیقی پایداری در شعر محمدمهدی جواهری و علی معلم دامغانی

محمد مهدی جواهری و محمدعلی معلم دامغانی این دو شاعر انقلابی با سرودن اشعاری ناب جوانان هموطن خود را به همبستگی و شور انقلابی وا می دارند. در وجه تشابه اشعار دو شاعر این دو مورد مشاهده شد: 1- حس تعهد و التزام در هر دو شاعر نسبت به مسائل موجود در کشور به خوبی نمایان است. 2- حس وطن دوستی و عشق به وطن در هر دو شاعر بسیار مشهود می باشد. از وجوه تفاوت اشعار دو شاعر این دو مورد مشاهده شد: 1- ادبیات پا...

سبک ایدئولوژیک شعر عاشورایی معاصر مطالعۀ موردی؛ شعر علی معلم، علی موسوی گرمارودی و طاهره صفارزاده

در این پژوهش با بررسی اشعاری از سه شاعر برجستة عاشورایی نشان داده شده است که این شاعران تا چه حد به چارچوبِ ایدئولوژی اسلامی (که مد نظر شاعران بوده است) پای‌بندی داشته و تا چه حد به خطوط قرمز نزدیک شده‌اند و هم‌چنین مشخص شده است که نوآوری‌های شاعرانه و مفهوم‌سازی‌های ایدئولوژیکِ آنان در اشعارشان چه مواردی بوده است. در مجموع چنین نتیجه‌گیری شد که علی معلم دامغانی، شاعری سنتی است که گاهی برای پرورد...

متن کامل

جنبه های بلاغی در شعر اخوان ثالث

در این مقاله به کاربرد بیان (مجاز ـ تشبیه ـ استعاره ـ کنایه) بدیع (لفظی و معنوی) و عروض (وزن و بحر) در اشعار اخوان ثالث پرداخته شده است که نشان می‌دهد هر یک از حوزه‌های شعری اخوان تا چه اندازه از آرایه‌های بیانی و بدیعی و عروض سنتی و کهن سود برده است. آنچه مسلم است بیشتر آرایه‌های به کار رفته در آثار اخوان آرایه‌های بیانی است و بعد بدیع لفظی و معنوی و سپس عروض. اخوان در حوزۀ عروض سنتی از اوزان ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
بلاغت کاربردی و نقد بلاغی

جلد ۱، شماره ۲، صفحات ۵۳-۶۸

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023